Een mens als therapeut

Het is altijd bijzonder om een vakgenoot te begeleiden, het betreft mensen die zich dagelijks in de ander verdiepen en opeens zelf ‘de patiënt zijn’. Lisa, een stabiele hardwerkende vakgenoot uit een GGZ-instelling had na een akelig ongeval dusdanige beperkingen opgelopen dat ze lange poos niet kon werken. Ze had gedwongen ‘rust’. En daar waar het in eerste instantie voelde als even verlost te zijn van de ratrace van het drukke bestaan, bleek die rust Lisa juist te ontregelen. De leegte kwam als een loden staaf op haar af en afweren door zichzelf vol te proppen met betekenisvolle activiteiten kon dit keer niet. In die leegte drongen zich vanzelf allerlei twijfels en vragen aan haar op, bijvoorbeeld over haar geaardheid. Lisa was alleenstaand en had eerder een relatie gehad met een man. Ergens wist ze wel dat ze op vrouwen viel, maar hier had ze nooit iets mee gedaan en bovendien dacht haar hele omgeving dat ze hetero was. Ze had wel behoefte aan een relatie, maar hoe kom je op je 48ste nou uit de kast? En hoe moet dat, daten met een vrouw? Lisa werd onzeker over van alles, miste haar oude structuur, maar voelde ook dat deze vragen er niet voor niets waren.

Gaandeweg durfde ze haar omgeving te vertellen over haar proces. En het grappige was dat ze zich steeds verbaasde over de begripvolle reacties die ze kreeg. Collega’s reageerden lief en zeiden dat ze vooral tijd moest nemen om te herstellen. Maar eigenlijk werd ze ook hier onzeker van. In de stappen naar werkhervatting werd vooral gestuurd op  ‘niet patiëntgebonden taken’, voorzichtige klusjes zonder stress. Ik vertelde haar dat ik dat een onhandige strategie vond: “Hoezo klusjes? Daar krijg je juist het gevoel van aan de zijlijn te staan. Je bent immers een goede professional, je hebt geleerd voor dit mooie vak en hebt jaren ervaring. Stabiliteit herwin je door weer je eigen werk te doen en rustig op te bouwen met uiteindelijk ook de nacht- en crisisdiensten.” En zo geschiedde, Lisa re-integreerde in haar eigen functie en werd zelfs een rijkere professional. Ze kan cliënten in een zelfde soort leegte beter snappen, ze is er immers zelf ook geweest.

We hebben het in het laatste gesprek over zelfonthulling van de hulpverlener, dat het voor patiënten helpend kan zijn als je iets over jezelf loslaat. Op opleidingen wordt weinig aandacht besteed aan de kracht hiervan, het wordt afgeraden omdat een sessie niet over de therapeut moet gaan. Zeker, dat is waar en logisch, maar Lisa en ik zijn het eens dat een goed gedoseerde zelfonthulling, bewust gekozen, juist helpend kan zijn. De ander voelt zich hierdoor minder ‘raar of gek’: je therapeut is net als jij ook gewoon een mens.

Geschreven door

Irma van Steijn