Als je nou psychische klachten hebt, zou het kijken naar kunst dan een beetje kunnen helpen?

Het antwoord is ‘ja’ en ook ‘nee’. Er is best wat onderzoek naar gedaan en de uitkomsten zijn nogal verschillend. Amerikaans onderzoek in meerdere psychiatrische klinieken laat zien dat kleurrijke en positieve beelden een positieve waardering krijgen. Opvallend is ook dat afbeeldingen van de natuur het meest positieve effect sorteren wanneer het gaat over het verkrijgen van een ontspannen gevoel. Bij sombere en grauwe afbeeldingen, evenals drukke abstracte kunst, bleken veel kliniekbewoners juist geagiteerd en onrustig te worden en vroegen zij om meer medicatie. Tja, dat is toch jammer wanneer je als directie net een paar prestigieuze werken hebt aangekocht.

Dat mensen verschillend op kunst reageren is natuurlijk niet zo verwonderlijk, mensen verschillen onderling sowieso van elkaar. Sommigen raken in diepe vervoering van het werk van Vincent van Gogh, en de ander ervaart hetzelfde werk als een stuk behang. Dat geldt natuurlijk voor alles. Ik hou niet van vlees en doe graag zoveel mogelijk op de fiets. Een vriendin van me heeft niet eens een fiets, een maaltijd zonder vlees is voor haar geen maaltijd en kunst noemt ze een ‘plaatje’ of een ‘beeldje’, dat meestal nog in de weg staat ook. Die verschillen maakt mensen nou juist zo leuk.    

Binnen onze psychologenpraktijk in Leeuwarden organiseren we regelmatig kunstexposities en vorig weekend opende schildersgroep de Blauwe Schuit (uit Winsum, Gn.) een mooie expositie met een grote veelzijdigheid aan schildertechnieken. Nu laat ik kunstenaars altijd vrij welk werk ze waar in ons pand ophangen, dat creatieve proces is van hen, niet van mij. Maar ja, in één van de wachtkamers werd een zwart-wit afbeelding gehangen, een werk dat zondermeer kunstwaarde heeft, maar waar ik zelf ook sombere gevoelens van kreeg wanneer ik me voorstelde dat ik met een depressie in de wachtkamer zou zitten. Gelukkig werd het werk met liefde verplaatst naar een plek waar het beter tot zijn recht kwam.

Terwijl de kunstenaars op zaterdag de expositie aan het opbouwen waren, nam ik een ander betekenisvol psychologisch mechanisme waar. Wat ik zag was namelijk een groep mensen die elkaar eigenlijk helemaal niet goed kende, maar door het wekelijks samen schilderen enorm verbonden was. Ook het samen bepalen welk stuk waar moest komen te hangen, het samen gespannen zijn voor de officiële opening van zondag, het was op zichzelf al een kunststukje om mee te maken. Dat is dus wat ‘samen dingen maken’ bewerkstelligt, de verbinding zelf is al intiem genoeg en leidt tot een gevoel van geluk. En dan is het helemaal niet relevant of je nou directeur of putjesschepper bent of met wie je getrouwd bent. Prachtig toch?