Saskia heeft al jaren pijn in haar bekkengebied, ze voelt het bij allerlei bewegingen en ook seks doet haar pijn waardoor ze intimiteit met haar vriend vermijdt. De specialist in het ziekenhuis heeft niets afwijkend kunnen vinden, ze is uitgebreid onderzocht. Tijdens het laatste gesprek met haar specialist heeft hij gesuggereerd dat er mogelijk sprake is van seksueel trauma in het verleden. Hij vertelde dat het lichaam misschien herinneringen heeft opgeslagen en dat die lijflijke herinneringen ‘wakker worden’ tijdens bijvoorbeeld het vrijen met haar vriend. Ze zou dat trauma dan moeten verwerken en daarom zit ze nu bij mij, voor traumatherapie.

Saskia is geschrokken van de suggestie van haar specialist. Ze heeft geen enkele herinnering aan iets van seksueel misbruik, ze had een fijne jeugd, maar nu ontstaat plots twijfel. In haar zoektocht op Google las ze van alles over geblokkeerde herinneringen en therapieën die deze herinneringen boven kunnen halen. Wat ze nog het ergste vindt is dat ze haar ouders en andere familieleden anders begint te bekijken. Zou ze misbruikt zijn? Was het misschien de oppas van vroeger? 

Ik merk dat er de laatste jaren steeds meer aandacht komt voor trauma en de behandeling ervan. Wanneer er daadwerkelijk sprake is van trauma dat nog kliert in iemands lijf, dan is traumabehandeling een goede zaak. Maar ik zie evenzoveel mensen waarbij dat niet het geval is en toch pijnklachten hebben. Speuren naar een trauma is dan mijns inziens eerder kwalijk dan helpend. 

Ons brein is een ingenieus orgaan. De pijn die Saskia ervaart zou heel goed een zgn. ‘pijnlus’ kunnen zijn: een overactief waarschuwingssysteem in het brein. Dat betekent dat bepaalde bewegingen of sensaties in het lichaam, die in principe niets beschadigen, in het brein toch geïnterpreteerd worden als beschadiging. Het ervaren van pijn zorgt er dan voor dat je stopt met die beweging, vanuit het idee dat het lijf niet nog verder beschadigd wordt. Dat is niet psychisch, dat is een neurologische beschermingsreactie (o.a. overactiviteit van microglia in de thalamus), alleen is die reactie niet adequaat. Er wordt namelijk niets beschadigd, het brein reageert overactief, het zit vast in een pijnlus. Alsof je interne thermostaat niet goed werkt en een winterjas aandoet bij 30 graden.

Ik vraag Saskia of ze veel blaasontstekingen heeft gehad en dat blijkt het geval. Ook had ze meermaals klachten door schimmelinfecties. De beweging van nu zouden heel goed een trigger kunnen zijn die de pijn van toen (door die ontstekingen) activeert. Er is geen ontsteking meer, maar de pijnlus is niet doorbroken. De specialist zat er dus niet naast wat betreft pijngeheugen, de suggestie van trauma/misbruik was er naast.

En ja, zo’n pijnlus is goed te behandelen. Niet met babbelen, maar met heel gerichte oefeningen, het is hard werken om dat breinnetwerk weer tot rust te brengen, maar het kan!

Veel chronische pijnklachten worden weggezet als onverwerkt psychisch leed, wat mij betreft een achterhaald concept.