Wist je dat homoseksualiteit pas in 1973 door de Amerikaanse vereniging van psychologen werd geschrapt als ‘diagnose’ van de lijst met psychiatrische stoornissen? Dat is nog maar vijftig jaar geleden. In die tijd waren er zelfs behandelingen verzonnen met als doel homoseksualiteit te genezen. Wat normaal is of gestoord, wordt in belangrijke mate bepaald door de maatschappij en de psychiatrie is een onderdeel van de maatschappij.
Davy vraagt me of ik vind dat ze een stoornis heeft, of dat ze gewoon behoort tot een groep mensen die zich niet thuis voelt in het geslacht waarmee ze geboren is. Davy werd vijfentwintig jaar geleden geboren als jongetje (David), en heeft zich nooit “één met de jongens’’ gevoeld, wel met de meisjes. Als kind liep ze liefst in de jurken van haar zus, in de puberteit ontwikkelde ze afschuw voor de mannelijke veranderingen van haar lichaam en over de beginnende rondingen van haar klasgenoten voelde ze jaloezie. Een jaar geleden meldde haar huisarts haar aan bij de genderpoli van het UMCG, daar staat ze nog steeds op de wachtlijst. Dat ze zichzelf nu Davy noemt weten alleen twee goede vriendinnen en alleen bij hen durft ze zich vrouwelijk te kleden. Haar familie en collega’s weten het nog niet. Om voor een geslachtsverandering in aanmerking te komen moet ze de periode eraan voorafgaand al zoveel mogelijk “leven als vrouw” en haar omgeving dus op de hoogte brengen. Dat laatste vindt ze doodeng, ze verwacht dat mensen het niet begrijpen en haar zullen afwijzen. Ze neigt ernaar zich steeds meer terug te trekken en zelfs ontslag te nemen.
In de wachttijd voor het UMCG volgt ze bij mijn collega een groepsbehandeling voor mensen met de diagnose ‘genderidentiteitsstoornis’, ook wel ‘genderdysforie’ genoemd. In deze groepssessies worden thema’s besproken waar mensen zoals Davy mee te maken hebben, zoals het omgaan met negatieve reacties en deze reacties leren begrijpen en er wijs mee leren omgaan. Dat is van belang, want psychische gezondheid hangt samen met je verbonden voelen.
Terecht vraagt Davy zich af of ze nou eigenlijk een stoornis heeft: “dit is toch gewoon wat ik ben, hoezo heb ik dan een stoornis?” Ze heeft een goed punt, maar toch ben ik blij dat het (nog) in de lijst met psychische stoornissen staat.
Eerlijk gezegd verwacht ik dat het nog tientallen jaren zal duren, maar ook genderdysforie zal waarschijnlijk ooit van de psychische stoornissenlijst verdwijnen. Maar stel nou dat we het een normale variatie noemen, dan zal de zorgverzekeraar direct stoppen met het vergoeden van deze begeleidingstrajecten. Dan zou Davy niet aan de gendergroep kunnen deelnemen, trok ze zich mogelijk nog verder terug en liep ze kans op een depressie. In dat geval zou ze wel in behandeling mogen, want een depressie is een stoornis. Een zorgverzekeraar vergoedt namelijk geen gezondheid, ze vergoedt ziekte. Tja, laat dan genderdysforie maar liever in het stoornissenlijstje staan, ook al slaat het nergens op.
