Een grote arbodienst publiceerde onlangs een onderzoek waaruit blijkt dat het ziekteverzuim in Nederland sinds kort weer is gedaald naar het niveau van voor de pandemie. Goed bericht zou je denken, maar het addertje onder het gras zit in het feit dat dit goede nieuws niet geldt voor verzuim door psychische klachten. Die is juist gestegen, met name in de sectoren Zorg en Onderwijs.
Ik spreek met twee verpleegkundigen, 58 jarige Jolanda en 25 jarige Esmee. Beide hebben last van spanningsklachten en vertellen over de vele extra diensten door personeelstekort. Maar Esmee ervaart de hoogste spanning door het gegeven dat ze op veel verschillende afdelingen moet inspringen en zich daardoor steeds onvoldoende deskundig voelt. Al die specialismen zijn zo anders. Ze is als de dood om fouten te maken, iedereen heeft het druk, vragen stellen voelt als falen. De laatste tijd gaat ze met angst naar haar werk omdat ze niet zelf mag bepalen waar ze zou willen werken, autonomie is er niet bij.
Jolanda daarentegen voelt zich juist wel competent, het inhoudelijke werk levert haar geen negatieve stress op. Wat haar juist begint op te breken is de toegenomen administratie: elke handeling die wordt verricht moet worden vastgelegd in een computersysteem. Het bijhouden kost veel tijd en dat is tijd die ze veel liever zou besteden aan het bed van de patiënt. Ook merkt ze dat ze steeds minder zelf mag beslissen, want het computersysteem bepaalt dat de specialist voor elke handeling een opdracht in het systeem moet zetten, ook als het een handeling betreft waarover Jolanda zichzelf competenter voelt dan de specialist. Die komt immers meestal maar even kijken, een verpleegkundige ziet de patiënt de hele dag. Ook veel dokters hebben overigens moeite met al die administratie.
Eigenlijk is dat computersysteem bedoeld als kwaliteits-instrument. Als er dingen fout gaan kun je nadien precies zien waar het mis ging en wie daar verantwoordelijk voor is. Bij teveel fout-vinkjes dient daar lering uit te worden getrokken zodat de kwaliteit van zorg kan verbeteren. De gedachte is goed, de uitwerking in de praktijk is echter een ramp. Mensen worden juist banger om fouten te maken en daarop te worden afgerekend, ook leidt het niet tot een fijne samenwerking met die focus op een beeldscherm.
Volgens hoogleraar Annet de Lange zijn er een drie risicofactoren binnen het werk die de kans op overspanning en burnout vergroten: 1. weinig autonomie, 2. veel kwaliteitscontroles en 3. veel financiële controles. Deze factoren zie ik sterk terug in het verhaal van Jolanda en Esmee en ik merk het in mijn eigen vakgebied ook. Het betreft allemaal werknemers met het hart op de goede plek, die juist waarde willen toevoegen en graag zelf willen nadenken.
Kwaliteit van zorg zit niet in het vastleggen van elke scheet die gelaten wordt en het verantwoorden waarom je precies die scheet liet en niet een andere.
Zo, die scheet is eruit!
