Deze blog verscheen eerder als column in de Leeuwarder Courant.
Tussen slapen en wakker zijn zit een bijzondere bewustzijnstoestand, een soort fantasierijke schemer die ertoe neigt situaties erger te maken dan ze in werkelijkheid zijn. Koen vertelt: ‘Het is alsof ik alsmaar rondjes op een rotonde rij. Ik ben daar al vaker geweest, maar er zijn opeens nieuwe afslagen bij gekomen en mijn bekende afslag lijkt afgesloten met rood-wit lint. Het voelt onwerkelijk, ik weet niet welke afslag ik moet nemen en daarom blijf ik maar rondjes rijden. Er is een afslag bij waar mijn stuur vanzelf naar toe trekt, daar wil ik niet heen, het is de afslag van de angst. Ik ben er laatst zomaar in gereden, het was vreselijk: glibberig en overal stonden borden met doodshoofden. Eenmaal op die afslag weet ik zeker dat ik mijn baan kwijt ga raken, terwijl daar eigenlijk geen reden voor is. En mijn vrouw zal in de armen van een ander vallen. Van de week hielp ze me gelukkig nog van deze afslag af te komen, maar hoe lang houdt ze dat nog met me vol? Ik ben alsmaar bang en ik weet niets meer zeker.’’
Koen lijdt aan een vorm van onbestemde angst die past bij de Corona epidemie: alles is anders, de toekomst is ongewis en dat wakkert ongerustheid aan. Opeens blijken vermeende zekerheden luchtkastelen en oude angsten worden wakker. Zo heeft Koen ooit eerder een toenmalige vriendin verloren omdat ze er vandoor ging met een man die in zijn ogen knapper en rijker was dan hijzelf. Nu is Koen alweer 15 jaar gelukkig met Maria, maar opeens is die oude angst weer wakker en begint hij zich te gedragen als een afhankelijk kind. Koen vraagt zich af of hij die oude breuk mogelijk niet heeft verwerkt en dat alsnog moet doen.
Die vraag horen we nu vaak, mensen zijn bang allerlei ouds niet goed te hebben verwerkt. Maar meestal is dat niet zo. Wat er gebeurt is dat er oude herinnerings-spoortjes, die liggen opgeslagen in ons brein, weer geactiveerd worden. Ze worden wakker geschud door de huidige onzekerheid. Zo werkt ons geheugen nu eenmaal: als we in een angstige gemoedstoestand zijn, dan activeert dat brein vanzelf angstige herinneringen. Als ik iemand met een depressie naar zijn jeugdervaringen vraag, dan worden er vanzelf meer rottige gebeurtenissen uit het verleden opgediept dan wanneer ik dezelfde vraag stel aan die persoon in een positieve gemoedstoestand. Koen hoeft oude gebeurtenissen niet opnieuw te verwerken, wat hij moet doen is de herinnering opmerken en deze weer tot rust brengen. Het is immers geschiedenis, laat het daar maar rustig liggen.
Omgaan met nieuwe onzekerheden vraagt vooral focus in het hier in nu. Dus Koen, ik zal je helpen koersen naar de afslag waar je verschil maakt: geef je volle aandacht aan je vrouw, kinderen en baan, daar waar jij er toe doet!
