We zijn er reuze goed in en weten het niet van onszelf, we zorgen er onbewust voor dat ons brein slechter gaat functioneren. Een van de experts op het gebied van ons brein, Michael Merzenich, zegt dat je net zo makkelijk beter wordt in dingen als slechter, het is een kwestie van strategie. En, beetje droevig wel, vooral ouderen lijken experts te zijn op het gebied van jezelf achteruit helpen.
Merzenich zegt het zelf als volgt: ‘It is almost just as easy to drive changes that can impair one’s memory or slow down one’s mental or physical control as it is to improve one’s memory or speed up the brain’s actions. …many older individuals are absolute masters at driving their brain plasticity in the wrong direction!’. Een voorbeeld die hij noemt, is tv-kijken. In de VS kijkt een gemiddelde 50-plusser meer dan 50 uur tv per week. Het interessante daarvan is dat ons brein leert om alles wat buiten het gezichtsveld valt, te leren zien als ruis . Na verloop van tijd, wordt het brein er reuze goed in om die ruis buiten te sluiten. Je traint je brein in reuzegoed zien wat zich recht voor je bevindt en alles daarbuiten wordt uitgesloten. Dat is natuurlijk heerlijk tijdens het tv kijken, maar op straat levert het gevaarlijke toestanden op, het zicht op de wereld buiten de onmiddellijke focus, vernauwt zich. Het lastige hiervan is dat het geen oog dingetje is, maar een breinaanpassing. Bij geluid geldt een beetje hetzelfde. Als je dover wordt, heb je de neiging alles om je heen erg luid te zetten, logisch toch? Nou, wellicht, maar eigenlijk ook een beetje dom. Je traint je brein om hele specifieke geluiden wel te horen en alle andere geluiden als niet relevant te beschouwen. Voor degenen die wetenschappelijke interesse hebben, klik hier. Nou ja, dit zijn zo wat voorbeeldjes, maar er zijn er veel meer natuurlijk. Een hele bekende is dat je ertoe neigt om de dingen die je eenmaal kent, te blijven doen en niet teveel nieuwe dingen aan te gaan. Ook hiervoor geldt hetzelfde, wat je niet gebruikt, raakt weg (‘use it or loose it’). Je zou dus met regelmaat nieuwe hobby’s moeten oppakken, nieuwe wegen verkennen, nieuwe plekken moeten bezoeken, verstoppertje moeten spelen (zodat je weer leert waarnemen wat buiten je gezichtsveld ligt), de weg kwijt moeten raken, nieuwe dansjes moeten willen leren en met enige regelmaat een nieuwe studie moeten doen. Helaas komt dat er vaak niet van, want eenmaal psycholoog, altijd psycholoog.
Maar hoe kan dat nou, waarom werkt dat zo in ons brein? Eigenlijk is het helemaal niet zo ingewikkeld als je een beetje snapt hoe het werkt, daar van binnen in je hoofd. Als je iets leert dan doet je brein iets heel specifieks, het zorgt ervoor dat er nieuwe connecties worden aangemaakt voor alles wat relevant is, maar tegelijkertijd schrapt je brein connecties die juist niet relevant zijn. Even een voorbeeld: als je iets nieuws leert, laten we zeggen je gaat voor het eerst skiën, dat onthoudt je brein steeds het laatste wat goed ging en legt dat vast door nieuwe bedrading aan te maken. Tegelijkertijd snoeit het in alles wat fout ging. Je wordt dus steeds slechter in slecht skiën en steeds beter in goed skiën, zou je eigenlijk moeten zeggen. Dus als je, zoals ik, boven de 50 bent en veel tv kijkt (ik kijk liever Ted-filmpjes), leert je brein steeds beter te focussen (nieuwe verbindingen in de delen van je hersenen waarmee je datgene ziet wat in focus is) en tegelijkertijd snoeit het in je perifere gezichtsveld delen. Je wordt dus slechter in het waarnemen van wat buiten je focus ligt. Mijn dochter, de enige die nog thuis woont, kent het gevolg hiervan goed. Als ik me concentreer dan sluit ik alles buiten, ook als zij wat tegen me zegt. Dat is dus niet omdat ik het reuze oninteressant vind wat ze zegt, maar omdat mijn brein geleerd heeft alles wat buiten die focus ligt uit te sluiten.
Als je nou niet van plan bent om jezelf achteruit te leren, wat dan te doen? Nou, diezelfde Merzenich heeft een programma ontwikkeld om je brein aan te scherpen en al 450.000 mensen hebben ermee getraind, het programma heet Brain HQ en is gewoon te vinden op internet en je hebt natuurlijk apps. Het is reuze simpel en je traint je brein de goede kant op !
